Leven

Het is toch alweer een hele tijd geweest dat ik hier wat schrijf. Het komt niet alleen door tijdgebrek, maar ook door prioriteitstelling dat je als mens telkens in acht moet nemen. In het leven gebeuren heel veel dingen die je telkens op een rijtje moet zetten. Het is een reeks van momenten die je in het traject levensloop tegenkomt. Momenten die telkens met een andere kijk dient te worden beoordeeld en een besluit nemen.
Het is niet altijd even zonnig in het leven. Zo zie je maar weer, het is te vergelijken met het weer, de ene dag zonnig en vrolijk en de ander dag zo somber en koud. En dan, heb je even tijd om wat afleiding te zoeken. En wat doe je, ja, op reis (vakantie) natuurlijk. En dat betekent niet alleen naar een ander land, maar het kan ook lekker dichtbij zijn.
Ik geniet al van het niet dagelijks routine dingen te doen, effe wat anders, en dat is leuk. En vooral genieten van de mensen om je heen, van de natuur om je heen. Lekker op een bankje zitten op een vreemde plek. Ja, zo is het leven eenmaal.

Gunung Kidul

De wegen om naar Pantai Mbaron vanuit Suradal woonplaats is heel smal. Langs de wegen zagen we huizen van diverse kwaliteiten, maar wat mij het meest aantrok was juist het typisch plaatselijke bouwstijl. Het eenvoud bracht mijn gedachten weer terug in de tijd dat mijn overgrootvader (Simbah buyut) over Indonesie vertelde. Terug naar mijn jeugdjaren toen ik voor het eerst een Indonesiche film zag in zwart/wit over Indonesie. Ik dacht zelf dat het een presentatie was van het Indonesische ambassade in Suriname.

Bij het zien van al de huizen in werkelijkheid kon ik mij weer inleven in mijn jeugdjaren versterkt door de verhalen van mijn overgrootvader. Hij kon het zo levendig vertellen hoe hij zijn eigen jeugd in Indonesie doorbracht. Ik had mij toen zelf beloofd (stiekempjes in mijn hart) als ik groot word en geld heb dan ga ik naar Indonesie om te kijken of het allemaal klopte wat mijn grootvader vertelde.

Mijn droom is werkelijkheid geworden toen ik al de huizen zag en ook de kinderen die op het erf zag spelen. Het is belevenis, die ik graag wil herhalen. Ook al ben ik niet geboren en opgegroeid in Indonesie ik voel toch ergens in mijn hart waar Gumung Kidul een verborgen plekje krijgt.

Bakul tempe

Vanuit Yogjakarta reden we met Suradal en Tabeta naar Kaliurang voor een dagje uit. We waren naar diverse kleine dorpjes geweest. En een van die plaatsen was Kaliurang. Suradal maakte ook een stop bij de eettenten om wat lekkers mee te nemen. Je weet het, "gawe oleh-oleh sing ngenteni ning ngomah" , hij moest wat meenemen voor thuis front. Het ziet allemaal heel lekker uit en aantrekkelijk. Hoe ze hun waar op het tafel voor je allemaal voorschotelt. Diverse soorten eten, maar elk plaatsje op Java heeft zijn eigen keukenspecialiteit. En zo heeft ook Kaliurang zijn bekendheid in de omgeving voor zijn specialiteit. Als ik me niet vergist was het "jadah" en "tempe bacem". Suradal heeft mij overgehaald om de "jadah" te proeven. Ik had een stukje gehapt of gegeten, maar ik proefde het verschil niet. Voor mij was het een normale smaak, zoals een "jadah" hoort te zijn.

Voor ons was het meer met tegenzin eten, misschien dat we daarom het verschil niet kan uithalen. Waarom vraag je dan. Nou, er waren zoveel vliegjes en stof van langsrijdende auto. En ze hadden het gewoon zo opgesteld, dus zonder kas of bedekt. En je weet ook niet al voor hoe lang. En hygiene was voor ons belangrijk, we waren niet van plan om de hele dag binnen te blijven om af en toe rennend naar een klein hokje te gaan en klagen van de pijn.

Javaans schrijven

Ik probeer vaker Javaanse woorden te schrijven de ene keer lukt me het heel aardig en de ander keer weer niet. Om het op de "oude" manier zoals we die kennen in Suriname wordt het weer niet begrepen door Indo-Javanen. Het Javaans schrijven wordt beinvloed door de schrijfwijze die men in Indonesie hanteert. In die schrijfwijze zijn een aantal afspraken gemaakt om het moelijker of gemakkelijker te maken. En tuurlijk speelt het onderscheid maken van andere talen een rol. Het is ook zo moeilijk om een eenvoudig woord te schrijven. Hier onder geef ik twee voorbeelden.

• Ik begin met "ziek" te vertalen naar het Javaans te schrijven. Iedereen zal het wel zo kunnen zeggen. En schrijf het maar op. Ik begin met "loro". Nee, dat lees een ander als 2, het woord twee. Na een zoekwerk en vragen, het wordt "lara" met letter a geschreven. En het woord voor 2 = "loro".
• Javaanse woord voor "in de war" is "bingung". Normaal zouden we het als "bingoong" schrijven. Nee, Javanen kennen geen "oo", want die lezen ze "oh-oh".

Javaanse taal

De Javaanse taal wordt dagelijks gesproken op Java en ook in Suriname. Het schrijven, dat hebben we niet geleerd. Het is moeilijk om te schrijven en dat de lezers het ook kunnen begrijpen met wat je bedoelt. Wij, Surinaamse Javanen, zijn niet opgeleid om het Javaans te schrijven. Op school leren we de Nederlands taal te beheersen (schrijven en praten). Hierdoor wordt onze moedertaal (het Javaans) verwaarloosd. En als we het gebruiken (praten) is het om met onze ouders en vooral de ouderen te communiceren.

En nu proberen wij het weer op te pakken om het Javaans te leren. Mijn ervaring in deze, het is niet gemakkelijk om alle juiste Javaanse woorden te vinden. Communiceer ik met een Javaan uit Indonesie dan versta ik niet alle woorden die hij of zij gebruikt. En met een Surinaamse Javaans praten dan wordt er zeker 30% Nederlands of Surinaamse woorden gesproken. Het Javaans is een gesproken taal en niet vastgelegd, hoe wij het exact moeten uitspreken en of schrijven. Het wordt beinvloed door andere talen, in Suriname door het Nederlands en Surinaams en in Indonesie door bahasa. Tijdens mijn reis door Java probeer ik te begrijpen en te achterhalen waar onze Javaanse taal exact komt. En mijn conslusie, het is een mengsel van alle dialecten van Midden tot Oost Java. Qua grofheid benadert het meer van Surabaya.

Wayang

Op zoek naar souvenir in Yogjakarta dan denk je aan batik en wayang. Er is keuze genoeg om mee te nemen voor je zelf, maar ook voor je vrienden thuis. En toch is het niet altijd even gemakkelijk om een keuze te maken. Eenmaal in Yogjakarta wordt je overspoeld in keuze en je hebt maar weinig ruimte in de koffer om mee te kunnen nemen.

Vanuit onze Hotel waren we naar een wayang atelier geweest in de veronderstelleng dat het goedkoper is, dus rechtstreeks van de maker. We stapten in een becak voor een paar duizend rupia's om naar het wayang atelier te gaan. Ja, dat is niet zo ver zei de becakrijder. Voor mijn gevoel was het toch ver, maar goed, zo zijn ze eenmaal die becakrijder om klanten te werven.

Daar aangekomen bleek het een heel piep kleine atelier met 2 mensen. Een bezig met het van gaatjes maken uit een uitgewerkte leer en daarna ook gaan verven uit een basis tekening. En hij maakte helemaal niet druk om ons. Hij liet zich niet afleiden. De ander verwelkomde ons en begon te vertellen over hoe een wayang tot stand komt. Dus zijn verkoop praatjes vertellen. Wij ondertussen hun werk aan het bewonderen. Aan het eind van zijn verhaal vroegen wij hoeveel ze vragen voor een kleine wayangpop, o dat valt niet mee, het is vele malen duurder (het viervoudige) dan in een souvenir winkel. Het is niet goedkoper.

Wij hebben ze heel vriendelijk bedankt en weer terug naar het centrum van Yogjakarta (Malioboro) om van de souvenir winkel te kopen.

Vliegen

Vliegen. Wij vliegen nu overal naar toe. Om mooie plekken te gaan bezichtigen. Om onze familie en vrienden te gaan opzoeken. We kunnen overal naar toe gaan als we maar willen. De ene moet wat langer voor gaan sparen en de ander weer wat sneller. Het verschil maak je zelf uit. De ene wil van een uitgebreide vakantie genieten en de ander is weer met iets eenvoudigs tevreden.

Onze voorouders moesten maanden de oceaan trotseren om hun beloofde toekomst in Suriname te kunnen bereiken. Onderweg naar Suriname moesten ze honger, kou en ziekte trotseren. En dat deden ze allemaal om hun nakomelingen een leven vol gemak te kunnen schenken. En wij de derde en vierde generatie Javanen van Suriname mogen dit allemaal meemaken. We doen het nu voor een paar uren om onze roots in Indonesie te gaan zien. En familie in Suriname te gaan bezoeken. Het is nu allemaal mogelijk geworden. Je stapt in een langwerpige kist, die zichzelf kilometers boven in de lucht kan voortbewegen. Je maakt je ogen dicht en daar zijn we op onze plaats van bestemming.

Suriname

Elk thuiskomst in Suriname blijft het altijd aangenaam en verrassend. Je bent benieuwd naar de veranderingen, je wilt het kleine buurmeisje ontmoeten. Zeker flink gegroeid, je weet kinderen groeien heel snel. En soms herken je ze niet meer. Totdat ze jouw groet: "Dag Oom". Je groet terug, en een heel snelle flits gedachte: "Wie is zij weer, o ja, dat is een dochter van Marie". En zo gaat het weer verder elke dag. En dan komt het, je mist een paar bekenden. Durft eerst niet te vragen, en dan krijg je te horen wat je niet wilde horen. Ja, die leeft niet meer. En je vraagt dan waarom, zo oud was hij toch niet. Was hij ziek geweest? Dergelijke vragen stel je dan.

De laatste jaren krijg ik vaker te horen wie allemaal heen gaat, trouwt en kinderen krijgen. Nog niet zo lang terug was telefoongepsrek naar Suriname duur. Je gebruikte het alleen als het nodig en werd alleen de belangrijke zaken besproken en wat nodig. Nu wordt het om de kleine dingen al gebeld en er wordt meer gecommuniceerd.

Suriname thuisland?

Ik woon al een aantal jaren in Nederland en ga ook vaker terug naar mijn geboorteland om familie en vrienden op te zoeken. Dat niet alleen, ook om rust en energie op te zoeken. In mijn ouderlijke huis kan ik mijn rust vinden. Rust zoeken lukt niet altijd, maar alleen het gevoel dat je in je ouderlijke omgeving bevindt maakt het al heel wat. In Suriname voel je thuis, in Indonesie voel ik me aangetrokken en erbij horen. En dan vraag je je af, waarom woon ik dan in Nederland. Een echte verklaring is moelijk te zoeken. In het leven zoekt men geluk en zekerheid en dat heb ik in Nederland gevonden.

Terug in Suriname vind ik het altijd fijn, vooral het samenzijn met de familie. En dan na een week of 2 wil je toch naar huis (Nederland). Je vraagt dan af: Waar hoor ik eigenlijk thuis? Ja, ik voel me in Suriname, Indonesie en Nederland thuis. En het geluk heb ik in Nederland gevonden.

Devils Head

Het is alweer een tijd terug dat ik wat heb geschreven in mijn blog. Door alle drukte en omstandigheden kreeg ik niet de tijd voor om te schrijven. Goed, voor dit jaar wordt dit de eerste en hopelijk ook niet de laatste.
Tijdens onze reis in November van afgelopen jaar in Amerika waren we bij de familie Setro in Spartanburg. En op advies van Mas Iwan hadden we naar de mooie plekken in de buurt bezocht. En Chimney Rock was een van ze. Met een GPS bij de hand is het handig en dan alleen adres op te vragen en erin programmeren. En het rijden er naar toe is dan heel gemakkelijk. Het rijden vanuit Spartanburg naar Chimney Rock in North Carolina was dan wel niet zo lang. Onderweg er naar toe is het zo een mooi natuur om ook te genieten. De wegen zijn het voor Amerikaanse begrippen wel smal. Door rustig te rijden en goed opletten kunnen we nog van het omgeving genieten. Op de plaats van bestemming hoog in de berg is het uitzicht prachtig, we genieten dan ook en neem alle tijd om te genieten. Om de Devils Head te gaan zien moet je wel effe de trap opgaan en dat is goed voor je benen. Niet alleen het autorijden, maar de benen strekken en lopen is goed voor de afwisseling. We hebben heel veel foto's kunnen schieten om van tijd tot tijd weer thuis van te kunnen genieten.